-
1 один за другим
-
2 за
фæстæ, фæдыл, фалеза горами – фæсхох
за дверью – фæсдуар
за рекой – донæн фале
за кроватью – сынтæджы фæстæ
я шёл за ним – йæ фæдыл цыдтæн
друг за другом – кæрæдзи фæдыл
2. (перед, около) раз, цур, уæлхъусза столом – фынджы раз
за работой – куысты уæлхъус
за три года – æртæ азы дæргъы
4. (раньше) раздæр, агъоммæза два месяца до начала занятий – ахуыры райдайæнæй дыууæ мæйы раздæр
работать за двоих – дыууæйы бæсты кусын
6. для выражения объекта действия передается направ. п. на -мæ и местн. внешним п. на -ыл :пойти за водой – донмæ ацæуын
смотреть за детьми – сывæллæттæм цæст дарын
взять за руку – къухыл рахæцын
беседа зашла за полночь – ныхас фæсæмбисæхсæвмæ адаргъ и
борьба за свободу – сæрибарыл тох
сражаться за родину – райгуырæнбæстæйы сæрыл хæцын
7. (по причине, ради) тыххæй, руаджыза что? – цæй тыххæй?
его ценят за ум – йæ зонды руаджы йын аргъ кæнынц
8.: купить за сто рублей – сæдæ сомæй балхæнын9.: голосовать за кого-л. – хъæлæс дæттын искæй тыххæй -
3 гуськом
нареч. кæрæдзи фæдыл, халæйидти гуськом – халæй цæуын
-
4 колонна
-
5 хронология
См. также в других словарях:
НЫХАС КÆРÆДЗИ ДЗЫХÆЙ ИСЫН — Цалдæрæй кæрæдзи фæдыл æнæрынцайгæйæ исты хъуыддагыл дзурын. Ныхас кæрæдзи дзыхæй исгæйæ æртæ сылгоймаджы сдзырдтой: – Дæ нывонд æрбауæм. (Коцойты А. т. 1. 223.) … Фразеологический словарь иронского диалекта
УАСТЫРДЖИ — Ирон мифологийы нæлгоймæгтыл (сылгоймæгтæ йын йæ ном дзургæ дæр нæ кæнынц, хонынц æй ЛÆГТЫ ДЗУАР) æмæ бæлццæттыл армдарæг зæд. Стыр Хуыцауы фæстæ Уастырджи ирон динон дунеæмбарынады ахсы дыккаг бынат. Цæры уæларвы. Уымæн, æрмæстдæр уымæн ис бар… … Словарь по этнографии и мифологии осетин
АМРАН — Даредзанты таурæгъты сæйраг архайæг Амран у ирон адæмы уарзондæр таурæгъон хъæбатыртæй иу. Нарты Батрадзимæ сæ æрæвæрæн ис фæрсæй фæрстæм. Батрадзау Амран дæр у рæстыл тохгæнæг, æгъдауджын, æнæуæлдай ми, йæхи уæлдæр не вæры, хистæртæн,… … Словарь по этнографии и мифологии осетин
АРД — Ирон мифологийы хъайтартæ ард хæрынц Хуыцауæй, зæххæй, Нарты гуыппырсартæ – сæ Уацамонгæйæ дæр ма. Ард хæрынц, дыууæ нæлгоймаджы кæрæдзийæ æфсымæртæ куы фæзæгъынц, уæд дæр. Ардхæрыны æгъдау нæм скифты дугæй æрхаста, дыууæйæ иу къусæй кæм ныуазынц … Словарь по этнографии и мифологии осетин
ГУЫМАГ ЛÆГ — Гуымаг лæгыл Сослан фембæлы, Гуымы комы иу саджы фæстæ куы бафты, уæд. Саг уыйбæрц рæсугъд уыди, æмæ йæ Сосланы цæст фехсын нæ уарзта. Йæхи иу куы базмæлын кодта саг, уæд иу йæ хъуын алы æвзагæй суасыди. Гъе ныр æй фехсон, куыд загъта, афтæ фаты… … Словарь по этнографии и мифологии осетин
ОХОХ — Кæлæнгæнæг лæг, цæры обауы бын. Мæгуыр лæг æм хæрæгуаргъ хорыл афæдзы æмгъуыдмæ ныууагъта йæ фырты. Афæдзæй афæдзмæ йæ Охох фæцахуыр кодта обауы бын. Уый афтæ сахуыр, æмæ иу æй куы бафæндыдаид, уæд фестадаид алы сырд, алы фос, алы маргъ, алы… … Словарь по этнографии и мифологии осетин
СÆТТИ ÆМÆ БÆТТИ — дыууæ сыхаджы уыдысты. Сæтти магусайæ цæлуарзаг, Бæтти та уæззау куыстæй дзæгъæлгуыстгæнæг. Сæттийæн уыд сахъари хæдзар, Бæттийæн та кауын хæдзар. Сæттийæн йæ ис, йæ бис иу зæронд куыдз, Бæттийæн та иу уасаг гæды. Сæтти даргъ лæг, Бæтти цыбыр лæг … Словарь по этнографии и мифологии осетин
ЗÆРДÆ ЗОНЫН — Искæй миддунейы ахаст æмбарын. Лæппу хæстæджы охыл мæнмæ тынг арæх цыди, æмæ кæрæдзи зæрдæ мæнмæ базыдтой. (Беджызаты Ч. Мæсгуытæ дзурынц.) Дæ зæрдæ дын базыдтой æмæ дыл сывæрдтой бæхы саргъ, æмæ сын хырхыс. (Гаглойты В. Гæлæбу.) … Фразеологический словарь иронского диалекта
КАРДЫ ФЫНДЗ ÆМÆ ТОППЫ КÆСÆНÆЙ АГУРЫН — Искæй фæдыл марыны тыххæй зилын. Топпы кæсæнæй æмæ карды фындзæй кæрæдзи агурыныл ныллæууыдысты. (Беджызаты Ч. Мæсгуытæ дзурынц.) … Фразеологический словарь иронского диалекта
